Botulinum toksini (“botoks” yada özetlemek gerekirse “BoNT”), Clostridium botulinum ve yakın akrabası olan öteki bakteriler tarafından üretilen bir nörotoksindir. Aslen bir zehir olan bu toksin, müsait dozlarda verildiğinde kas-sinir bağlantısındaki akson uçlarından asetilkolin salgısını baskılayarak “yumuşak felç” (veya “flasid paralizi”) denen bir duruma sebep olur. Toksinin vücutta gereğinden fazla birikmesiyse botulizm hastalığına neden olur. Dolayısıyla botulinum toksini Paracelsus ile ilişkilendirilen “İlacı zehirden ayıran dozdur.” lafının en etkili örneklerinden biridir.

Botulinum toksini, 30 yılı aşan bir süredir muhtelif alanlarda tedavide imajbet giriş kullanılmaktadır. Bilinen 7 tipi olan Botulinum toksinin tedavide en fazlaca kullanılan tipi BoNT-tip A ise evvela Herman Sommer tarafınca izole edilmiştir. Nöromasküler kavşağı bloke ettiği keşfedildikten sonra günümüzde oftalmojiden endodontiye tıp biliminin muhtelif alanlarında kullanılmaya başlanmıştır.

Botulinum Toksinin Sağlık Alanındaki Kullanım Alanları
Aşağıda, genel anlamda “botoks” adı altında kozmetik amaçlı kullanımını bildiğimiz botulinum toksinin öteki sağlık alanlarında kullanım alanlarını göreceğiz.

Oftalmolojide Botulinum Toksini
Botulinum toksini özellikle şaşılık tedavisinde kullanılarak cerrahiye alternatif olmuştur. Tedavide gaye kontraksiyon icra eden antagonist kası güçsüzleştirerek kaymanın azaltılmasıdır. Oftalmolojide çoğunlukla kullanılan diğer bir mevzu ise; göz kapakları ve alın kaslarını içeren fokal kraniyal distoni olan esansiyel blefarospazmdir. Esansiyel blefarospazmda göz kapaklarının kapanmasına bağlı fonksiyonel körlük görülebilir ve bu vaziyet hastaların yaşam standardını ciddi oranda düşüren bir olgudur.

Diş Hekimliğinde Botulinum Toksini
Botulinum toksin, diş hekimleri tarafından çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde alternatif bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Kullanım alanının başında ise Siyalore, öteki adıyla salya akması gelir. Aşırı tükürük üretimi veya tükürüğü ağızda tutamama ve yutma güçlüğünün sonucudur. BoNT ise bilhassa parotis ve submaksiller tükürük bezlerine enjekte edilir. Diğer bir tedavi alanı ise Bruksizmdir. Tedavi, masseter ve temporalis kaslarına iki taraflı botoks enjeksiyonu ile yapılır.

Nörolojide Botulinum Toksini
Botulinum toksini nörolojide muhtelif piabet giriş alanlarda kullanılsa da özellikle hareket bozukluklarının tedavisinde kendini kanıtlamıştır ve çoğu hastalığın tedavisinde altın standart olarak bilinmektedir. BoNT-tip A’nın uygulamada kullanıldığı en yaygın hareket bozukluğu grubunu Fokal distoniler oluşturur. BoNT uygulamasında temel amaç ilk önce ağrıyı giderip, postür ve fonksiyonu düzeltmektir.

Hastaların yaşam standardını ciddi oranda düşürebilen bir diğer hastalık olan Spastisite tedavisinde de yan etki payı daha düşük olan Botulinum toksin uygulanır. Diğer hareket bozukluklarında da Botulinum toksini çoğunlukla tercih edilir.